ေဒါက္တာ သန္းထြန္း (၇)

ဘာဆရာလဲ

"နင္က ေက်ာင္းဆရာလဲ မဟုတ္၊ စာေရးဆရာလဲ မဟုတ္ဆိုေတာ့ ႏြားေဝွးသင္းတဲ့ ဆရာလား" လို႔ မေသဘဲ က်န္ေသးတဲ့ ငယ္သူငယ္ခ်င္းတစ္ေယာက္က ေမးတယ္။

"ေအး အဲဒီဆရာျဖစ္တာကမွ ေတာ္လိမ့္ဦးမယ္။ သူက ငါ့ထက္ ဝင္ေငြ ေကာင္းမယ္။ ကားသမား (taxi driver) က တစ္လ ဝင္ေငြတစ္ေသာင္း၊ ေက်ာ္ရင္သာ ေက်ာ္မယ္ဆုိတဲ့ ေခတ္မွာ ငါ့ကို Part Time History Professor နာမည္တပ္ၿပီး တစ္လ ေငြ ၆၀၀ က်ပ္ တိတိ ေပးတယ္။ ဘာျပဳလို႔ သင္႐ိုးတစ္ခုမက ပြားပြားလာတဲ့ အတန္းေတြ ယူေနရသလဲ" လို႔ ေမးတဲ့လူ ႐ွိတယ္။ ငါက စဉ္းစားၿပီး အေျဖႏွစ္ခု ေပးပါတယ္။

(၁) "ဒီလို လာၿပီး ကူပါဦး လို႔ ေျပာတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ႀကီးေတြက တခါက ငါ့တပည့္ေတြ၊ ခု သူတို႔က ငါ့ကို ဆရာေမြးတာ"

(၂) "သုေတသန ေတြ႕႐ွိခ်က္ကို ေက်ာင္းစာသင္ခန္းမွာ လူငယ္ေတြကို လက္ဆင့္ကမ္းရတယ္။ စာတမ္းေရးၿပီး ဖတ္တယ္။ ေဆြးေႏြးတယ္။ ေနာက္ ေပါင္းၿပီး စာအုပ္ထုတ္တယ္။ အဲဒီလို လုပ္ငန္းစဉ္မွာ ေက်ာင္းသားနဲ႔ ေတြ႕ဆံုတာက လုပ္ငန္းအစေပါ့"

ဒုတိယ အေျဖကေတာ့ ပံုမွန္အေျဖပါ။ ပထမအေျဖကေတာ့ အရင္ အႏွစ္ ၂၀ ေက်ာ္က တကၠသိုလ္မွာ ဆရာကန္ေတာ့ပြဲ စလုပ္ေတာ့ အုန္းႏို႔ေခါက္ဆြဲတစ္ပြဲ၊ မ်က္ႏွာသုတ္ပုဝါတစ္ပိုင္းနဲ႔ ေက်ာင္းသားက ဆရာကို ေမြးတယ္။ အဲဒီေလာက္က စၿပီး ငါတုိ႔လည္း ဒိသာပါေမာကၡက မူလတန္းဆရာ ျဖစ္သြားၿပီလို႔ သတိသံေဝဂ ရမိပါတယ္။

ေက်ာင္းသားကို ေျပာရေဟာရတာ အား႐ွိစရာတစ္ခ်က္ ႐ွိပါတယ္။ ငါေျပာေနတုန္း ထမျပန္ဘဲ အိပ္နားေထာင္တယ္။ စာေပေဟာေျပာပြဲမွာ ငါလည္း စေျပာေရာ ရပ္႐ြာလူႀကီးေတြ ထျပန္ၾကတယ္။ စာသင္ခန္းတစ္ခုမွာေတာ့ ေက်ာင္းသားတစ္ေယာက္က "တို႔ဆရာ ႀကိဳးတန္းလန္းနဲ႔ မိုက္ (Microphone) ကိုင္ၿပီး စင္ျမင့္ေပၚက ဟိုေလွ်ာက္ဒီေလွ်ာက္နဲ႔ (ဘာအမွတ္ရလို႔ မသိ) ေငးၾကည့္ေနမိတာနဲ႔ ဘာေတြ ေျပာသြားမွန္း မသိလိုက္ဘူး" တဲ့။

ဒီလိုနဲ႔ပဲ ေက်ာင္းဆရာ အေခၚခံၿပီး အႏွစ္ ၅၀ ကုန္ခဲ့တယ္။ ေက်ာင္းဆရာအလုပ္ကို ပီပီသသ ႀကိဳးစားၿပီး တပည့္နားလည္ေအာင္ အေလးအနက္ မလုပ္ပါဘူး။ တာဝန္မေက်လို႔ အလုပ္ျဖဳတ္ပစ္ရင္လည္း ခံသင့္တယ္ ထင္ပါတယ္။ သမိုင္းဆရာေတြထဲက က်ဴတာက ပါေမာကၡထိ အလုပ္ျပဳတ္သြားတဲ့ လူေတြ ေ႐ွ႕က ႐ွိခဲ့ပါတယ္။ အလုပ္ျပဳတ္သြားလို႔၊ အလုပ္က ေစာေစာထြက္သြားလို႔ သူေဌးျဖစ္ကုန္ၾကတယ္။ ေအာင္ဝင္းကလြဲလို႔ ေနာက္က်တဲ့လူေတြ သူေဌး မျဖစ္ပါ။

သုေတသနသင္း၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ သုေတသနသင္းဂ်ာနယ္
Journal of the Burma Research Society (JBRS)

အေနာက္တုိင္းက လူေတြက အေ႐ွ႕တိုင္းကို စီးပြားေရးအရ လက္ဝါးႀကီးအုပ္ခ်င္တယ္။ ဒီေနရာေတြအေၾကာင္းကို သိႏိုင္သမွ် ႏိႈက္ႏိႈက္ခၽြတ္ခၽြတ္ ေလ့လာထားခ်င္တယ္။ ဒါမွ ဘယ္ေနရာမွာ ဘယ္လုိ အျမတ္ထုတ္မလဲဆိုတာ စဉ္းစားေဆာင္႐ြက္ဖို႔ ရမယ္။ ခရီးထြက္ၿပီး၊ ကြင္းဆင္းၿပီး စံုစမ္းတဲ့အခါ စီးပြားေရးမ်က္စိ၊ စစ္ေရးအျမင္ဆုိတာ ထိပ္တန္းထားတဲ့ လူေတြ ႐ွိသလို အသိပညာသစ္ပြားေအာင္ ေလ့လာတယ္ဆိုတဲ့ လူလည္း ႐ွိပါေသးတယ္။ သူတို႔က အေတြ႕အႀကံဳကို ေဟာေျပာတယ္။ ေရးသားပံုႏွိပ္တယ္။ ဒီလိုနဲ႔ အာ႐ွသင္းေတာ္ (Royal Asiatic Society) ေပၚတယ္။

ေနာက္ေတာ့ ဂ်ာနယ္ထုတ္တယ္။ ေနာက္ အာ႐ွသင္းေတာ္ရဲ႕ ဘဂၤလားသင္းခြဲ၊ မာလာယုသင္းခြဲ၊ သီဟိုဠ္သင္းခြဲဆိုသလုိ သင္းခြဲေတြ ေပၚလာတယ္။ စာေပ၊ ဓေလ့၊ ဓမၼသတ္၊ ယဉ္ေက်းမႈ၊ ရာဇဝင္ဆုိတာေတြကို အရင္းအျမစ္က စၿပီး ေဖာ္ထုတ္ေလ့လာတယ္။ ယိုးဒယားက အာ႐ွသင္းေတာ္နဲ႔ အလားတူ ယိုးဒယားသင္း အမည္ခံၿပီး သုေတသနသင္းတစ္သင္း ေပၚေတာ့ ျမန္မာကလည္း ျမန္မာ သုေတသနသင္းကို 1910 က စတင္ဖြဲ႕စည္းၿပီး အသင္းဂ်ာနယ္ကို တစ္ႏွစ္ ႏွစ္ႀကိမ္၊ ေနာက္ တစ္ႏွစ္ သံုးႀကိမ္၊ ေနာက္ တစ္ႏွစ္ ႏွစ္ႀကိမ္ထုတ္ၿပီး အသင္းရဲ႕ ငါးဆယ္ျပည့္ပြဲနဲ႔ ေျခာက္ဆယ္ျပည့္ပြဲေတြကို ေအာင္ျမင္စြာ က်င္းပႏိုင္ခဲ့တယ္။ အထိမ္းအမွတ္ စာေစာင္ေတြလည္း ထုတ္တယ္။ ခုႏွစ္ဆယ္ျပည့္ပြဲ လုပ္ေနဆဲမွာ အသင္းပ်က္သြားေရာ။

အဲဒီအသင္းဂ်ာနယ္မွာ ငါက 1958 ကေန 1961 ထိ အယ္ဒီတာ သံုးႏွစ္ လုပ္ဖူးတယ္။ အဲဒီတုန္းက အသင္းႏွစ္ပတ္လည္ အစည္းအေဝးမွာ အမႈေဆာင္သစ္ေ႐ြးတဲ့အခါ အရင္က အၿပိဳင္အဆိုင္ အေ႐ြးခံရတယ္လို႔ မ႐ွိ။ ညႇိႏိႈင္းၿပီး အမႈေဆာင္ေတြ ခန္႔လုိက္ၾကၿမဲမွာ ငါ့မိတ္ေဆြ တင္လွေသာ္က ငါ့ကို အယ္ဒီတာလုပ္ဖို႔ အဆုိတင္တယ္။ ေထာက္ခံတဲ့လူက ေထာက္ခံနဲ႔ အယ္ဒီတာေဟာင္းကလည္း ဒီလိုဆိုရင္ သူ႕ေနရာယူပါနဲ႔ ငါ အယ္ဒီတာ ျဖစ္သြားတယ္။

သေဘာက သုေတသနကို အားပါးတရ လုပ္မယ္။ ဝတ္ေက်တမ္းေက် မလုပ္ဘူးဆိုတဲ့ ခံယူခ်က္နဲ႔ ဇြတ္ဝင္တာပဲ။ အရင္က သမိုင္းေဆာင္းပါး ေကာင္းေကာင္းေတြကို ပံုႏွိပ္ရင္ ေငြ သိပ္ကုန္မွာ ျဖစ္တယ္။ ၿပီးေတာ့ လုိခ်င္တဲ့ ခဲစာလံုးရဖို႔ ခက္တယ္လုိ႔ အေၾကာင္းျပၿပီး ေဘးခ်ထားတဲ့ စာတမ္းေတြအားလံုး ယူၿပီး ဂ်ာနယ္တစ္ေစာင္ ထုတ္လိုက္တယ္။ ထြက္တဲ့ စာေစာင္က Journal of the Burma Research Society (JBRS) ျမန္မာႏိုင္ငံ သုေတသနသင္းဂ်ာနယ္၊ အတြဲ ၄၂၊ အပိုင္း ၁၊ ဇြန္ 1959 ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီစာေစာင္ အတြဲ ၄၂၊ အပိုင္း ၂၊ ဒီဇင္ဘာ 1959 အဆံုးမွာ "သုေတသနစာေစာင္" ကို စာတမ္းပို႔ရင္ ဒီပံုစံေရးေပးပါ ဆုိၿပီး Style Sheet ေရးဟန္အၫႊန္း ထည့္လိုက္ေသးတယ္။ ဒါကိုလည္း ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ဌာနေပါင္းစံုက လူေတြက ႐ြံၾက မုန္းၾက လူပါးဝတယ္ ထင္ၾကတယ္။ အသင္းက ဂ်ာနယ္တစ္ေစာင္ကို ထုတ္ဖို႔ေငြ 1500 က်ပ္ ေပးတယ္။ ငါ ထုတ္တဲ့ ဂ်ာနယ္က ေငြ 6500 က်ပ္ကုန္တယ္။ ေငြ 5000 က်ပ္ အလႉခံၿပီး ေႂကြးဆပ္တယ္။ အဲဒီဂ်ာနယ္ကို အလႉေငြနဲ႔ ထုတ္တာျဖစ္လို႔ ေဈးပိုမေတာင္းဘဲ တစ္ေစာင္ ေျခာက္က်ပ္နဲ႔ပဲ ေရာင္းတယ္။ ေရာင္းေကာင္းလို႔ အဲဒီဂ်ာနယ္ တစ္ေစာင္တည္းကို ေနာက္ထပ္ ႏွစ္ခါ၊ သံုးခါ ပံုႏွိပ္ရတယ္။ ဒါေပမဲ့ ငါ့မွာ ရန္သူမ်ားလာတယ္။

အသင္းကို မတင္ျပဘဲ သူလုပ္ခ်င္ရာ စြတ္လုပ္တယ္ ဆုိတာက ျပစ္မႈႀကီးတစ္ခုလို ျဖစ္လာတယ္။ ဂ်ာနယ္ေနာက္ထပ္ထြက္ဖို႔ စာမူေတြ ေတာင္းတဲ့အခါ ပထဝီဝင္၊ ျမန္မာစာ၊ အဂၤလိပ္စာ၊ သခ်ၤာ၊ ဘူမိေဗဒ၊ ဒႆနိက ဆုိသလို ဘယ္ဌာနကမွ မေပးၾကဘူး။ ငါ့ကို ႐ြံလုိ႔ မေပးတာ မထင္နဲ႔။ ဒီလူေတြ ဟန္က်ပန္က် သုေတသနစာတမ္း မေရးႏိုင္လုိ႔ မေပးတာလုိ႔ပဲ ယူဆတယ္။ ဒီလုိပဲ ေျပာတယ္။ ေနာက္ေတာ့ ကိုယ့္လူစုကိုပဲ မင္းက ဒါေရး၊ ငါက ဒါေရးမယ္ဆိုၿပီး သမိုင္းေဆာင္းပါးေတြနဲ႔ပဲ ဂ်ာနယ္ေတြ ဆက္ထြက္လာတယ္။ တစ္ခါမက ႏွစ္ခါ သံုးခါ ဒီလုိျဖစ္လာေတာ့ အရင္က ဘာသာစံုဂ်ာနယ္ဟာ အခု သမုိင္းဂ်ာနယ္ ျဖစ္ေနၿပီလုိ႔ အတင္းေျပာတယ္။ အဲဒီေတာ့ ငါ့ဘာသာ အယ္ဒီတာအျဖစ္က ႏုတ္ထြက္လိုက္တယ္။ တကယ္ျဖစ္တဲ့အတိုင္း ေျပာတာ။ ပတ္သတ္တဲ့လူတခ်ိဳ႕ မေသေသးပါ။ ေမးၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။ တဖက္ကေျပာေတာ့ အသင္းထံုးစံ အယ္ဒီတာက ဘာလုပ္ၿပီးၿပီ၊ ဘာဆက္လုပ္မယ္၊ ရေငြကို ဘယ္လုိ သံုးမယ္၊ လိုေငြ ဘယ္လုိ ႐ွာမယ္ဆုိတာ တင္ျပရမယ္။ ငါက အဲဒီစည္းကမ္းကို မလုိက္နာဘူး။

"ကဲ ေခြးေသသလို ေသရစ္ေပါ့ကြယ္"
ငါ သူတို႔ကို စြန္႔ပစ္ခဲ့တယ္။ အယ္ဒီတာအလုပ္ ျပဳတ္ခဲ့တယ္။ ေနာက္ အယ္ဒီတာ တစ္ေနရာလည္း ျပဳတ္ဖူးတယ္။

***
(ေဒါက္တာသန္းထြန္း - ငါေျပာခ်င္သမွ် ငါ့အေၾကာင္း စာအုပ္မွ ေကာက္ႏုတ္ပါသည္)

***
Journal of the Burma Research Society (JBRS) အေၾကာင္း။

***