ေဒါက္တာ သန္းထြန္း (၅)

အသက္ ၁၂၀ ေနရေတာင္ ေရးဖို႔မွန္းထားတာ ကုန္မယ္ မထင္ပါ။ သူသူငါငါ ေရးၾကပါ ခိုင္းျပန္ရင္လည္း ဘယ္လို စရမလဲ တစ္ေခါက္၊ ဘယ္ပံုေရးရမလဲ တစ္ေခါက္၊ ေရးၿပီး စစ္ေပးပါဦး၊ အဂၤလိပ္လိုျပန္ေပးပါဦးနဲ႔ အခါခါ အေခါက္ေခါက္ ျဖစ္မယ္။ ကိုယ့္ဘာသာ ေရးလုိက္တာကမွ ပိုျမန္မယ္။ ဆလံတင္တယ္ မ်ိဳးဆက္သစ္ရယ္ လို႔ ငိုခ်င္းတစ္ပုဒ္ ေရးခ်င္တယ္။

***
လန္ဒန္တကၠသိုလ္မွာ ႏွစ္အၾကာႀကီး ျမန္မာစာပါေမာကၡလုပ္ခဲ့တဲ့ ေဒါက္တာလွေဖက "သူ ရာထူး အဆင့္ဆင့္ တက္သြားတာဟာ ဆရာသမားေတြက ေထာက္ခံလို႔၊ အမွီ႐ွိလို႔ ႀကီးပြားတာ" လို႔ ေျပာတယ္။ ငါကေတာ့ ႀကိဳးစားလြန္းလို႔ ျဖစ္ထြန္းတာလို႔ စြဲစြဲၿမဲၿမဲ မွတ္ထားတယ္။ မိႈလို ထိပ္တံုးႀကီးနဲ႔ ေျမက ထြက္တာ မဟုတ္။ မွ်စ္လို ထိပ္ခၽြန္နဲ႔ ထြက္လာတယ္ေပါ့။

***
* ပုဂံပိုင္နက္ *

သုေတသန ႏွစ္ပတ္လည္ ကြန္ဖရင့္ 1969 အတြက္ အႏုပညာလူမႈသိပၸံစာတမ္း စစ္ေဆးလက္ခံတဲ့အဖြဲ႕ ဥကၠ႒က ဦးသိန္းဟန္၊ ငါက အဖြဲ႕ဝင္။ မႏၱေလးတကၠသိုလ္ သမိုင္းဌာန နည္းျပဆရာ ဧကိုက "ပုဂံလက္နက္ႏိုင္ငံေတာ္ႀကီး" ဆုိတဲ့ နာမည္နဲ႔ ပုဂံေက်ာက္စာသက္သက္ကို အသံုးျပဳၿပီး စာတမ္းတစ္ခုတင္တယ္။ ေက်ာက္စာမွာ ျမန္မာေတြရဲ႕လက္နက္ႏိုင္ငံဟာ ေျမာက္ဘက္မွာ ငေဆာင္ခ်မ္းလို႔ ေျပာတဲ့အခါ အဲဒီ ငေဆာင္ခ်မ္းဟာ ဘယ္အနားမွာလဲဆုိတဲ့ ျပႆနာကို ႐ွင္းရပါတယ္။ တ႐ုတ္ဘက္ကလာရင္ ေ႐ႊလီျမစ္ကို ကူးၿပီး ေတြ႕ရတဲ့ ကမ္းသီတာေနရာမွာလား၊ ဗန္းေမာ္ပဲလား၊ ဗန္းေမာ္က ဧရာဝတီအေနာက္ဘက္ကမ္းကို ကူးတဲ့ေနရာလား။ အဲဒါ အျပတ္မ႐ွင္းႏိုင္ေတာင္ ဗန္းေမာ္နဲ႔ ထမ္းပိုးထမ္း အေ႐ွ႕/အေနာက္ တစ္ေနရာပဲေပါ့။ အေ႐ွ႕ဘက္မွာ သံလြင္ျမစ္၊ ဒီလုိဆုိရင္ သံလြင္ျမစ္ အေနာက္ဘက္ကမ္း(Trans-ThanLwin) နဲ႔ မဆုိင္ဘူး။ သံလြင္ျမစ္အေနာက္ဘက္(Cis-ThanLwin) ဟာ ပုဂံပိုင္နက္ျဖစ္တယ္။ ေတာင္ဘက္မွာ အႏု႐ုဒၶလက္ထက္ တလ (ဒလ)၊ မင္လုလင္လက္ထက္ ဗိတ္ (ၿမိတ္)၊ ဣမ္ေတာ္႐ွင္လက္ထက္ သလင္ေၾက (Cape Salang) လို႔ ဆိုႏိုင္တယ္။ အေနာက္ မစၦဂီရိ (ခ်င္းေတာင္တန္း)။

"အဲဒီလိုဆုိရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ သိပ္ငယ္ေနမွာေပါ့" ဆိုၿပီး ဦးသိန္းဟန္က ကန္႔ကြက္ပါတယ္။ သူက အဲဒီတုန္းက ျမန္မာသမိုင္းအဖြဲ႕ရဲ႕ ဥကၠ႒၊ သူက ဇြတ္ပယ္တယ္။ အမ်ိဳးသားေရးစိတ္ဓါတ္နဲ႔ သူက အႏိုင္ယူခဲ့တယ္။

ေနာင္တစ္ႏွစ္ ကြန္ဖရင့္မွာ "ႏွစ္ဆယ္ရာစုႏွစ္ ျမန္မာစကားေျပ" အေၾကာင္း စာတမ္းဖတ္တယ္။ ႏွစ္ဆယ္ရာစုႏွစ္ ျမန္မာစကားေျပအေၾကာင္းေျပာတာ ငါးမိနစ္မျပည့္ဘူး။ "အေလးအနက္မေျပာ၊ တိမ္တယ္" လို႔ ငါ ေဝဖန္တယ္။ ကြန္ဖရင့္ ေနာက္ဆံုးေန႔၊ ေနာက္ဆံုးနာရီမွာ သူက တစ္ဖြဲ႕လံုးရဲ႕ ဥကၠ႒အျဖစ္ နိဂံုးစကားေျပာရာမွာ "ငါတို႔တေတြဟာ ႏုေသးတယ္။ ေ႐ွ႕ေနာက္ အဆင္အျခင္မ႐ွိ၊ ေျပာခ်င္တာ ေျပာတယ္။ ေနာက္ေတာ့ ယဉ္ေက်းလိမၼာလာမွာပါ" လို႔ သူေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္ တဲ့။

စာေမးပြဲ

ဘာသာရပ္သင္႐ိုးကို ျပည့္စံုေအာင္ မသင္ရဘဲ စာစစ္ေတာ့လို႔ ခိုင္းတဲ့အခါ ေမးခြန္းေနာက္က "သင္သိသမွ် ေရးပါ" လုိ႔ ထည့္လိုက္တယ္။ ေအာင္ခ်က္သိပ္ေကာင္းေတာ့လည္း ငါက ဂုဏ္မယူပါ။ "နင္တို႔ေတာ္လုိ႔ ေအာင္တယ္မထင္နဲ႔၊ ငါ အေအာင္ေပးတာ" လုိ႔ ေျပာရပါတယ္။ ေဒါက္တာ ေမာင္ျဖဴး (ဂြမ္ေလ်ာင္) ကို သတိရတယ္။ "စာေမးပြဲကို တို႔ လူတစ္ရာသြင္းတာ တစ္ရာ့တစ္ေယာက္ ေအာင္သကြ၊ တစ္ေယာက္ေသသြားတာ မသိလုိက္လို႔" လို႔ ေျပာပါတယ္။

ခပ္႐ွင္း႐ွင္းေျပာေတာ့ စာေမးပြဲစနစ္ဟာ ေက်ာင္းသားအရည္အခ်င္းကို တကယ္မသိႏိုင္ဘူး။ ေနာက္ စာေမးပြဲမွာ ေမးတတ္တဲ့ ပုစၦာကိုပဲ ပိုင္ပိုင္ေျဖတတ္ေအာင္ သင္ေပးတဲ့ က်ဴ႐ွင္ ထြန္းကားလာေတာ့ ပိုၿပီး ပ်က္စီးသြားတယ္။ ေနာက္တမ်ိဳးေျပာေတာ့ ဘာသာရပ္ကို ေကာင္းေကာင္းမသိ မတတ္ဘဲ အမွတ္မ်ားမ်ားနဲ႔ စာေမးပြဲေအာင္ႏိုင္တဲ့ လမ္းစေတြ ထြင္ေပးတဲ့လူေတြေနာက္ကုိ လိုက္ကုန္ၾကလို႔ ပညာေရးစနစ္ဟာ ပ်က္သြားတယ္။ တဖက္က အရည္အေသြးကို ေန႔စဉ္ လစဉ္ၾကည့္ၿပီး အမွတ္ေပးတဲ့စနစ္ (Credit System) ကို လုပ္ျပန္တယ္။ မလုပ္တတ္ေတာ့ စာသင္တန္းဆရာ၊ ဆရာမက ကိုယ့္တပည့္ေတြကို ေက်ာင္းခန္းအျပင္ တစ္ေနရာေခၚၿပီး ေက်ာင္းသင္ခန္းစာပဲ သင္ေပးတယ္။ ကိုယ့္တပည့္ ကုိယ္ပဲ အမွတ္အမ်ားႀကီးေပးတဲ့ "က်ဴ႐ွင္သစ္" ေပၚလာတယ္။

႐ွင္း႐ွင္းေျပာေတာ့ "ယိုင္တာကေန ၿပိဳတယ္" လို႔ ေျပာရမယ္။ လူနည္းရင္ စည္းကမ္း႐ွိေအာင္ ထိန္းဖို႔ လြယ္တယ္ဆိုတဲ့စကား ႐ွိတယ္။ တကၠသိုလ္မွာ လူနည္းရင္ မေကာင္းဘူးလားဆုိတာလဲ အေျဖတစ္ခုပါပဲ။

စာေရးဆရာ

စာကို မျပတ္ေရးေနတယ္၊ သုေတသနလုပ္လို႔ အသစ္ေတြ႕႐ွိတဲ့ အခ်က္ကို မေျပာခဲ့ မေရးခဲ့ရင္ ကိုယ္႐ွာေဖြ ေတြ႕႐ွိထားတဲ့ အသိသစ္ကို ကိုယ္ေသတဲ့အခါ ဘယ္သူမွ ဆက္မသံုးႏိုင္ဘဲျဖစ္မယ္။ အသိသစ္႐ွာတဲ့အခါ ေနာင္လူေနာင္သားေတြအတြက္ကို ေစတနာထားၿပီး လုပ္တာ မဟုတ္ပါ။ သူမ်ား မသိေသးတာ ငါသိတယ္ ဆိုတဲ့ ေက်နပ္ခ်က္က ေ႐ွ႕ေဆာင္တယ္။ တကိုယ္ေကာင္း စိတ္ထားတယ္လို႔ ဆုိရပါမယ္။

ေက်ာင္းဆရာအေနနဲ႔ စာသင္တန္းမွာ အသစ္ေတြ႕႐ွိခ်က္ကို ထည့္ေျပာတယ္။ စာနဲ႔ေရးၿပီး ကိုယ္ေတြ႕႐ွိထားတဲ့ အေၾကာင္းအရာသစ္ေတြကို စာတမ္းဖတ္ပြဲမွာ ဖတ္တယ္။ စာတမ္းကို သုေတသနစာေစာင္တစ္ခုခုမွာ ထည့္တယ္။ ေနာက္ စာတမ္းေတြမ်ားေတာ့ စုၿပီး၊ စာအုပ္ႀကီးတစ္အုပ္ ရပါတယ္။ အဲဒါေတြဟာ သုေတသနလုပ္တဲ့လူေတြရဲ႕ လုပ္႐ိုးအစဉ္ျဖစ္တယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ သုေတသနစာေစာင္ မထြက္ေတာ့တဲ့အခါ အေပ်ာ္ဖတ္မဂၢဇင္း (popular Journals & Magazine) ေတြမွာ ထည့္ရေတာ့တယ္။ အေပ်ာ္ဖတ္စာအုပ္ေတြမွာပဲ ဦးသိန္းဟန္တို႔ တိုစိတုိစိေရးေနတုန္းက "ကၽြန္ေတာ္ အတိုအထြာ မေရးဘူး" လို႔ ေျပာဖူးတယ္။ အဲဒါကို စိတ္ဆိုးသြားဟန္တူတယ္။ စာေရးဆရာ လင္းယုန္ေမာင္ေမာင္ နဲ႔ မံု႐ြာက အံ့ေမာင္အိမ္မွာ စာေပေဆြးေႏြးပြဲကေလး လုပ္တဲ့အခါ မံုေ႐ြးမွာ ေဆြးေႏြးပြဲကေလး လုပ္တဲ့အခါ သူက "ငါ စာေရးတာ လက္သြက္ပါတယ္။ ျမသန္းတင့္ကိုေတာ့ မမီဘူး" လို႔ေျပာပါတယ္။

အဲဒါဟုတ္ပါတယ္။ ျမသန္းတင့္ ေရးတဲ့စာမ်ိဳး ငါ မေရးပါ။ ေရးၿပီးတဲ့ စာအေရအတြက္ေပၚမွာ ဂုဏ္မယူပါ။ ကိုယ္ အထူးျပဳေလ့လာတဲ့ ဘာသာရပ္မွာ တကမၻာလံုးက အရင္ ဘယ္သူမွ မေျပာေသးတာ၊ မသိေသးတာကို ႐ွာျပဖို႔ ႀကိဳးစားပါတယ္။ ႐ွာရတဲ့အခါ က်န္ရစ္ေအာင္ စာနဲ႔ ေရးခဲ့ပါတယ္။ "ငါ စာေရးဆရာ မဟုတ္" လို႔ ၾသဝါဒေရးပါဦး ခိုင္းတဲ့ လူေတြရဲ႕ စာအုပ္ငယ္ေတြမွာ စာလံုး ႀကီးႀကီးနဲ႔ ေရးထည့္ေပးတယ္။ သူတုိ႔ကလည္း ငါ့ကို စာေရးဆရာမွတ္လို႔ ၾကည္ညိဳတာ၊ ခုေတာ့ ဘယ္လိုဟာႀကီးလဲ မသိဘူး လို႔ ကဲ့ရဲ႕ၾကမွာပါ။

ရသစာေပနဲ႔ သုေတသန ယွဉ္ၿပိဳင္ခိုင္းႏႈိင္းစရာ မလိုပါ။ က်ဴ႐ွင္ဆရာနဲ႔ ေက်ာင္းဆရာ ဝင္ေငြအျပတ္အသတ္ကြာတာကိုလည္း ခိုင္းႏႈိင္းစရာမလိုပါ။ ရက္တိုတိုနဲ႔ နိဗၺာန္ေရာက္ရပါလို၏ ဆုေတာင္းမယ့္အစား ေနာင္ဘဝက်ရင္ ဆရာျဖစ္ရပါလို၏လို႔ ဆုေတာင္းရမလို ျဖစ္ေနပါတယ္။ အခ်ဳပ္ကေတာ့ ငါ စာေရးဆရာမဟုတ္။ ေက်ာင္းဆရာလား ေမးရင္လည္း အဲဒါက ကာဗာစတိုရီ (Cover Story) ပါ။ ဗန္းျပေကာင္းတယ္။ ေက်ာင္းဆရာက ဗန္းျပ၊ တကယ္လုပ္တာ သုေတသန၊ ပန္းခ်ီဆရာ ေအာင္ခင္ (၁၃ ေဖေဖာ္ဝါရီ 1923- ၁၄ ေမ 1996) ေျပာသလို ပန္းခ်ီကားကို ေရာင္းဖို႔ မဆြဲ၊ ကိုယ့္အႀကိဳက္ပဲ ဆြဲတယ္။ ကိုယ္ႀကိဳက္တာနဲ႔ ဝယ္သူႀကိဳက္တာ တိုက္ဆိုင္တဲ့အခါ ေရာင္းရတယ္။ ကိုယ္လုပ္ခ်င္လို႔ လုပ္တာပဲ။ အမိန္႔ေတာ္ ေပါင္းခ်ဳပ္ အတြက္ တိုယိုတာက ေငြ ယန္းေလးေသာင္း ႏွစ္ႀကိမ္ေပးတယ္။ ငါ သံုးဖို႔ မဟုတ္ဘူး။ စာအုပ္႐ိုက္ဖို႔။ ၿပီးေတာ့ အလကားျဖန္႔ေဝဖို႔၊ စာအုပ္အတြက္ ဂ်ပန္မွာ ၅ ႏွစ္၊ အေမရိကမွာ ၃ ႏွစ္ ေနႏိုင္ေအာင္ ဝိုင္းဝန္းကူညီတာက သုေတသနလုပ္ခလို႔ အၾကမ္းဖ်င္းေျပာႏိုင္တယ္။ နည္းနည္းပိုတာနဲ႔ အိမ္ေဆာက္ေနႏိုင္တယ္။

***
(ေဒါက္တာသန္းထြန္း - ငါေျပာခ်င္သမွ် ငါ့ အေၾကာင္း မွ ေကာက္ႏုတ္ပါသည္)

***